Samuel Fernández e-mail(Inicie sesión)

Contenido principal del artículo

Autores/as

Samuel Fernández e-mail(Inicie sesión)

Resumen

91

El artículo estudia el papel que jugó Eusebio de Cesarea en las discusiones teológicas del sínodo de Nicea. Para ello, examina la condena de Eusebio de Cesarea en el sínodo de Antioquía (325) y su relación con el sínodo de Nicea. Una vez aclarado que Nicea actuó como tribunal de apelación para Eusebio, se analizan los relatos de los principales testigos oculares de las discusiones teológicas del sínodo. Se trata de dos documentos casi contemporáneos a la asamblea, a saber, la carta de Eusebio a su iglesia (Urk. 22) y un fragmento de Eustacio de Antioquía (fr. 79), y de los relatos retrospectivos que Atanasio escribió varias décadas después de la asamblea nicena (decr. 19-20). Finalmente, el artículo ofrece una reconstrucción de las deliberaciones teológicas del sínodo de Nicea.

Palabras clave

Nicea, Eusebio de Cesarea, Eustacio de Antioquía, Cristología, Trinidad

Referencias

Fuentes

Athanasius, Die Apologien, Hans G. Opitz, (ed.) (Athanasius Werke 2), De Gruyter, Berlin, 1938.

Athanasius, Urkunden zur Geschichte des arianischen Streites, Hans G. Opitz, (ed.) (Athanasius Werke 3,1, Lief. 1-2), De Gruyter, Berlin, 1934-1935.

Baron, Arkadiusz y Henryk Pietras, (edición española dirigida y reelaborada por Samuel Fernández, BAC 738), BAC, Madrid, 2016.

Brennecke, Hanns Christoph et al. (eds.), Dokumente zur Geschichte des arianischen Streites (Athanasius Werke 3.1.3), De Gruyter, Berlin, 2007.

Eustathius Antiochenus, Opera quae supersunt omnia, José H. Declerck (ed.) (Corpus Christianorum, Series Graeca 51), Brepols, Turnhout, 2002.

Dossetti, Giuseppe, Il simbolo di Nicea e di Costantinopoli: Edizione critica, Herder, Roma, 1967.

Eusebio de Cesarea, Vida de Constantino. Introducción, traducción y notasde Martín Gurruchaga (Biblioteca Clásica Gredos, 19), Gredos, Madrid, 1994.

Eusebius, Vita Constantini, De laudibus Constantini, Constantini imperatoris oratioad sanctorum coetum, Ivar A. Heikel (ed.) (GCS 7/1), Akademie-Verlag, Berlin, 1991.

Gelasius of Caesarea, Ecclesiastical History: The Extant Fragments, Martin Wallraff , Jonathan Stutz, Nicholas Marinides (eds.), (gcs N.F. 25), De Gruyter, Berlin, 2018. https://doi.org/10.1515/9783110477078

Hilario de Poitiers, Sobre los sinodos. Introducción, texto, traducción y notas de Samuel Fernández (BAC 756), BAC, Madrid, 2019.

Kinzig, Wolfram, Faith in Formulae: A Collection of Early Christian Creeds and Creedrelated Texts, Oxford University Press, Oxford, 2017.

Maier, Jean-Louis, Le dossier du donatisme, t. 1, Akademie-Verlag, Berlin, 1987. https://doi.org/10.1515/9783112592861

Marcelo de Ancira, Carta a Julio - Fragmentos teologicos - Sobre la santa Iglesia. Introducción, texto crítico, traducción y notas de Samuel Fernández (Fuentes Patrísticas 36), Ciudad Nueva, Madrid, 2022.

Sozomenus, Historia Ecclesiastica, Joseph Bidez y Günther C. Hansen (eds.) (gcs N.F. 4), Akademie-Verlag, Berlin, 1995.

Thompson, Glen L., The Correspondence of Pope Julius I, The Catholic University of America Press, Washington, 2015.

Theodoretus, [...] Historiae Ecclesiasticae [...] ex MSS. Codicibus emendavit, latine vertit, et Annotationibus illustravit, Henri de Valois, (ed.), Cantabrigie, 1673.

Estudios

Ayres, Lewis, Nicaea and its Legacy: An Approach to Fourth-Century Trinitarian Theology, Oxford University Press, Oxford, 2004. https://doi.org/10.1093/0198755066.001.0001

Barnes, Timothy D, Constantine and Eusebius, Harvard University Press, Cambridge (Ma.)-London, 1981.

Barnes, Timothy D., Athanasius and Constantius: Theology and Politics in the Constantinian Empire, Harvard University Press, Cambridge (Ma.)-London, 1993.

Batiffol, Pierre, Les sources de l'histoire du concile de Nicee, en Echos d'Orient, 24/140 (1925), pp. 385-402. https://doi.org/10.3406/rebyz.1925.4525

Beatrice, Pier Franco, Eusebe de Cesaree, en Bernard Pouderon (ed.), Histoire de la litterature grecque chretienne des origines a 451, t. 3, Les Belles Lettres, Paris, 2017.

Boularand, Éphrem, L'heresie d'Arius et la ≪foi≫ de Nicee, Letouzey et. Ané, Paris, 1972.

Burgess, Richard W., Studies in Eusebian and Post-Eusebian Chronography, Franz Steiner Verlag, Stuttgart, 1999.

Burgess, Richard W., The Dates and Editions of Eusebius Chronici Canones and Historia Ecclesiastica? en The Journal of Theological Studies, n.s. 48 (1997), pp. 471-504. https://doi.org/10.1093/jts/48.2.471

Cartwright, Sophie, The Theological Anthropology of Eustathius of Antioch, Oxford University Press, Oxford, 2015. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198744559.001.0001

Fernández, Samuel, Begotten and Created. The Synod of Ancyra (358 C.E.) on the Perfect Birth of the Son of God, en Augustinianum, 61 (2021), pp. 9-23. https://doi.org/10.5840/agstm20216111

Fernández, Samuel, The Fourth Century Controversies. Reevaluating the Evidence towards the Next Centenary of Nicaea (325-2025), en Markus Vinzent (ed.), Studia Patristica cxxiii, t. 20, Peeters, Leuven, 2021, pp. 289-302. https://doi.org/10.2307/j.ctv27vt545.25

Fernández, Samuel, Who Convened the First Council of Nicaea: Constantine or Ossius?, en The Journal of Theological Studies, n.s. 71 (2020), pp. 196-211. https://doi.org/10.1093/jts/flaa036

Fernández, Samuel, Who Accused Whom of What? The Initial Parameters of the "Arian" Controversy, en Journal of Early Christian Studies 32 (2024), sub praelum.

Girardet, Klaus M., Appellatio: Ein Kapitel kirchlicher Rechtsgeschichte in den Kanones des vierten Jahrhunderts, en Zeitschrift fur Alte Geschichte, 23 (1974), pp. 98-127.

Gwatkin, Henry M., Studies of Arianism, Wentworth Press, Cambridge, 1900.

Gwynn, David M., Reconstructing the Council of Nicaea, en Young R. Kim (dir.), Cambridge Companion to The Council of Nicaea, Cambridge University Press, Cambridge, 2021, pp. 90-110. https://doi.org/10.1017/9781108613200.005

Gwynn, David M., The Eusebians: The Polemic of Athanasius of Alexandria and the Construction of the "Arian Controversy", Oxford University Press, Oxford, 2007. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199205554.001.0001

Hanson, Richard P. C., The Fate of Eustathius of Antioch, en Zeitschrift fur Kirchengeschichte, 95 (1984), pp. 171-179.

Hanson, Richard P. C., The Search for the Christian Doctrine of God, T. and T. Clark, Edinburgh, 1988.

Hess, Hamilton, The Early Development of Canon Law and the Council of Serdica, Oxford University Press, Oxford, 2002. https://doi.org/10.1093/0198269757.001.0001

Humfress, Caroline, Orthodoxy and the Courts in Late Antiquity, Oxford University Press, Oxford, 2007. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198208419.001.0001

Johnson, Aaron P., Narrating the Council: Eusebius on Nicaea, en Young R. Kim (dir.), Cambridge Companion to The Council of Nicaea, Cambridge University Press, Cambridge, 2021, pp. 202-222. https://doi.org/10.1017/9781108613200.010

Jones, Arnold H. M., Constantine and the Conversion of Europe, Hodder & Stoughton, London, 1948.

Kelly, John N. D., Early Christian Creeds, Routledge, Norfolk, 1972.

Lampe, Geoffrey W. H., A Patristic Greek Lexicon, Oxford University Press, Oxford, 1989.

Lázaro Sánchez, Miguel José, L'etat actuel de la recherche sur le concile d'Elvire, en Revue des Sciences Religieuses 82 (2008), pp. 517-546. https://doi.org/10.4000/rsr.413

Luibhéid, Colm, Eusebius of Caesarea and the Arian Crisis, Irish Academic Press, Dublin, 1981.

Luibhéid, Colm, The Council of Nicaea, Galway University Press, Galway, 1982.

Martin, Annick, Athanase d'Alexandrie et l'Eglise d'Egypte au IVe siecle (328-373), Ecole française de Rome, Roma, 1996.

Newman, John Henry, The Arians of the Fourth Century, Longmans & Green, London, 1891.

Ortiz de Urbina, Ignacio, Nicea y Constantinopla, Eset, Vitoria, 1969.

Pergami, Federico, L'appello nella legislazione del tardo impero, A. Giuffrè, Milano, 2000.

Pietri, Charles, Histoire du Christianisme, tome 2: Nissance d'une chretiente (250-430), Desclée-Fayard, Paris, 1995.

Schwartz, Eduard, Eusebios von Caesarea, en Paulys Real-Encyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, Metzler, Band VI,1 (1907), cols. 1370-1439.

Sellers, Robert V., Eustathius of Antioch: And his Place in the Early History of Christian Doctrine, Cambridge University Press, Cambridge UK, 1928.

Simonetti, Manlio, La crisi ariana nel IV secolo, Institutum Patristicum Augustinianum, Roma, 1975.

Skarsaune, Oskar, A Neglected Detail in the Creed of Nicaea (325), en Vigiliae christianae 41 (1987), pp. 34-54. https://doi.org/10.1163/157007287X00094

Stead, George C., Eusebius and the Council of Nicaea, en The Journal of Theological Studies, n.s., 24 (1973), pp. 92-100. https://doi.org/10.1093/jts/XXIV.1.85

Strutwolf, Holger, Die Trinitatstheologie und Christologie des Euseb von Caesarea. Eine dogmengeschichtliche Untersuchung seiner Platonismusrezeption und Wirkungsgeschichte, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1999. https://doi.org/10.13109/9783666551802

Strutwolf, Holger, Das Konzil von Antiochien 324/25 und sein vermeintliches Symbol - einige metakritische Bemerkungen, en Zeitschrift fur Kirchengeschichte 122 (2011), pp. 301-323.

Tetz, Martin, Zur strittigen Frage arianischer Glaubenserklarung auf dem Konzil von Nicaea (325), en Hans C. Brennecke, Ernst L. Grasmück y Christoph Markschies (dir.), Logos. Festschrift fur Luise Abramowski zum 8. Juli 1993, De Gruyter, New York-Berlin, 1993, pp. 220-238. https://doi.org/10.1515/9783110885408-012

Williams, Rowan, Arius: Heresy and Tradition, SCM, Cambridge, 2001 [trad. española, Rowan Williams, Arrio. Herejia y tradicion, Salamanca, 2010].

Métricas

Search GoogleScholar




Detalles

Detalles del artículo

Sección
Estudios: Nuevas perspectivas sobre el Concilio de Nicea (325): actores y consecuencias