José-Miguel Viejo-Ximénez e-mail(Inicie sesión)

Contenido principal del artículo

Autores/as

José-Miguel Viejo-Ximénez e-mail(Inicie sesión)

Resumen

70

El Derecho Penal Canónico mantuvo la imputabilidad de corporaciones y personas morales hasta el CIC 17. Los delitos y los castigos corporativos desaparecieron del Libro VI CIC 83. Este asunto no ha sido tenido en cuenta durante la reforma que culminó en 2021. Entre tanto, las legislaciones seculares han introducido la responsabilidad penal de las personas jurídicas, también la de las entidades religiosas reconocidas civilmente. La culpabilidad penal corporativa es coherente con la tradición canónica. El estudio presenta las enseñanzas de Juan Teutónico y Bernardus Compostellanus Antiquus que fueron incluidas en la revisión de la Glossa Ordinaria al Decreto de Graciano realizada por Bartolomé de Brescia. Es poco frecuente que una universitas cometa un delito, pero no es imposible. Con independencia de las responsabilidades civiles ex delicto, la corporación y sus miembros pueden ser castigados con penas espirituales o corporales.

Palabras clave

Derecho Penal Canónicio, Responsabilidad penal de una universitas, Delito Corporativo, Delito Graciano, Glosa Ordinaria, Juan Teutónico, Bernardus Compostellanus Antiquus, Bartolmé de Brescia

Referencias

BAURA, E. - PUIG, F. (a cura di), La responsabilità giuridica degli enti ecclesiastici, Giuffrè Francis Lefevbre, Milano 2020, 534 pp.

BUENO SALINAS, S., Las personas jurídicas en el derecho canónico, Ediciones de la Facultat de Teologia de Catalunya, Barcelona 2014, 311 pp.

CAVANA, P., La responsabilidad administrativa derivada de delito de las personas jurídicas en el derecho del Estado de la Ciudad del Vaticano, Ius Canonicum 62 (2022) 89-118. https://doi.org/10.15581/016.123.018

CLARKE, P., A Question of Collective Guilt: Popes, Canonists and the Interdict c. 1140-c. 1250, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Kanonistische Abteilung 85 (1999) 104-146. https://doi.org/10.7767/zrgka.1999.85.1.104

CONDORELLI, O., 'Quod omnes tangit, debet ab omnibus approbari'. Note sull'origine e sull'utilizzazione del principio tra medioevo e prima età moderna, Ius Canonicum 53 (2013) 101-127. https://doi.org/10.15581/016.53.784

DE LA HERA, A., Sinibaldo de Fieschi, DGDC VII.339-341.

DOMINGO, R., Bartolomé de Brescia, DGDC I.625-626.

DUGGAN, A., Conciliar Law 1123-1215. The Legislation of the Fourth Lateran Councils, en K. PENNINGTON - W. HARTMANN (dirs.), The History of Medieval Canon Law in the Clasiccal Period, 1140-1234. From Gratian to the Decretals of Pope Gregory IX, The Catholic University of America Press, Washington D.C. 2008, 318-366. https://doi.org/10.2307/j.ctt2853s5.14

DURANTIS, G., Speculum iudiciale, apud Iohanem Siber, Lugduni cc. 1498-1500 (GW 09150).

ESCHMANN, T., Studies on the Notion of Society in St. Thomas Aquinas. I. St. Thomas and the Decretal of Innocent IV Romana Ecclesia: Ceterum, Mediaeval Studies 8 (1946) 1-42. https://doi.org/10.1484/J.MS.2.305877

FIORI, A., La Decretale Si culpa tua e la Responsabilità degli Enti morali nel Diritto Canonico Classico, en E. BAURA - F. PUIG (a cura di), La responsabilità giuridica degli enti ecclesiastici, Giuffrè Francis Lefevbre, Milano 2020, 33-76.

GARCÍA BARBERENA, T., La sanción penal de las personas jurídicas, Revista Española de Derecho Canónico 17 (1962) 732-745. https://doi.org/10.36576/summa.4605

GARCÍA BARBERENA, T., Cánones 1999-2414, en Comentarios al Código de Derecho Canónico, IV, La Editorial Católica, Madrid 1964, sub cc. 2199-2211 (222-223).

GARCÍA Y GARCÍA, A. (ed.), Concilii quarti Lateranensis una cum Commentariis glossatorum, Monumenta Iuris Canonici A 2, Biblioteca Apostolica Vaticana, Città del Vaticano 1981, 518 pp.

GASPARRI, P. (ed.), Codex Iuris Canonici, Typis Polyglottis Vaticanis, Città del Vaticano 1918, 1386 pp.

GASPARRI, P. - SEREDI, I. (eds.), Codicis Iuris Canonici Fontes, IX, Typis Polyglottis Vaticanis, Città del Vaticano 1939, 305 pp.

HINSCHIUS, P. (ed.), Decretales Pseudo-Isidorianae et Capitula Angilramni, Bernhard Tauchnitz Verlag, Lipsiae 1863 = Scientia Verlag, Aalen 1963, 771 pp.

INNOCENTII IIII, Apparatus toto orbe celebrandus super V libris decretalium et super decretalibus per eum editis, apud Hugonem a Porta, Lugduni 1548, 217 fols.

KUTTNER, S., Repertorium der Kanonistik (1140-1234). Prodomus Corporis Glossarum, Città del Vaticano 1937, 536 pp.

KUTTNER, S., Bernardus Compostellanus Antiquus, Traditio 1 (1943) 277- 340. https://doi.org/10.1017/S0362152900017566

KUTTNER, S., Methodological Problems Concerning the History of Canon Law, Speculum 30 (1955) 539-549. https://doi.org/10.2307/2849611

LARSON, A., Master of Penance Gratian and the Development of Penitential Thought and Law in the Twelfth Century, Studies in Medieval and Early Modern Canon Law 11, The Catholic University of America Press, Washington, D.C. 2014, 553 pp.

LARSON, A. (ed.), Gratian's Tractatus de penitentia: A New Latin Edition with English Translation, Studies in Medieval and Early Modern Canon Law 14, Washington D.C. 2016, 311 pp.

LASPEYRES, E. (ed.), Bernardus Papiensis Faventini episcopi Summa decretalium, Verlag Josef Manz, Regensburg 1860 = Akademische Drucku. Verlagsanstalt, Graz 1956, 366 pp.

LENHERR, T., Die Exkommunikations- und Depostionsgewalt der Häretiker bei Gratian und den Dekretisten bis zur Glossa ordinaria des Johannes Teutonicus, EOS Verlag, St. Ottilien 1987, 331 pp.

MARTÍNEZ PATÓN, V., Análisis histórico de la responsabilidad penal corporativa, Tesis doctoral Universidad Autónoma de Madrid-Université Paris Ouest Nanterre La Défense, Madrid-Paris 2016, 1503 pp.

MARTÍNEZ PATÓN, V., El origen de la responsabilidad penal de las personas jurídicas en el Derecho Canónico, Revista Española de Derecho Canónico 78 (2021) 1291-1323. https://doi.org/10.36576/summa.146840

MONTANOS FERRÍN, E., ¿Por qué suena la campana?, Rivista Internazionale di Diritto Comune 10 (1999) 37-52.

OCHOA, X. - DÍEZ, A. (eds.), Summa de paenitentia, 1.B, Commentarium pro Religiosis, Roma 1976, 895 pp.

OTADUY, Javier, Bernardo Compostelano Antiquus, DGDC I.664-665.

PANIZO, S., Persona jurídica y ficción. Estudio de la obra de Sinibaldo de Fieschi (Inocencio IV), Eunsa, Pamplona 1975, 468 pp.

PONTIFICIA COMMISSIO CODICI IURIS CANONICI RECOGNOSCENDO, Schema Documenti quo Disciplina Sanctionum seu Poenarum in Ecclesia latina denuo ordinatur, Typis Polyglotiis Vaticanis MCMLXXIII, 31 pp.

SINGER, H. (ed.), Die Summa decretorum des Magister Rufinus, Druck und Verlag von Ferdinand Schöningh, Paderborn 1902, 570 pp.

VIANA, A., Peculiaridades canónicas sobre la responsabilidad penal de las personas jurídicas. La posible aplicación de la figura del «compliance officer», Ius Canonicum 62 (2022) 63-87. https://doi.org/10.15581/016.123.010

VIEJO-XIMÉNEZ, J. M., Distinctiones, DGDC III.424-428.

VIEJO-XIMÉNEZ, J. M., Guillermo Durando, DGDC IV.278-281.

VIEJO-XIMÉNEZ, J. M., Cicerón y Graciano, Bulletin of Medieval Canon Law 31 (2014) 23-55. https://doi.org/10.1353/bmc.2014.0002

WEIGAND, R., The Development of the Glossa Ordinaria to Gratian's Decretum, en W. HARTMANN - K. PENNINGTON (dirs.), The History of the Medieval Canon Law in the Classical Period, 1140-1234, The Catholic University of America Press, Washington D.C. 2008, 55-97. https://doi.org/10.2307/j.ctt2853s5.7

WEIGAND, R., Die Glossen zum Dekret Gratians. Studien zu den frühen Glossen und Glossenkompositionen, Studia Gratiana XXV-XXVI, Roma 1991, 1042 pp.

Métricas

Search GoogleScholar


Detalles

Detalles del artículo

Sección
Estudios sobre la responsabilidad penal de las personas jurídicas