La recepción del pensamiento filosófico de Antonius Andreae («Doctor Dulcifluus») en el siglo XVI
Contenido principal del artículo
Resumen

Este artículo estudia la recepción de la fi losofía de Antonius Andreae en el siglo XVI. La centuria, de acuerdo con nuestro parecer, puede dividirse en tres etapas. En la primera (hasta 1520), Andreae aparece como el expositor por excelencia de la metafísica de Escoto y uno de los más importantes intérpretes de la lógica y de la física. Desde 1520 a 1570, la difusión de Andreae (como la del escotismo) queda restringida a la Universidad de Padua y alrededores. Desde 1570, hay una revitalización del escotismo, especialmente en Italia y la Península Ibérica, y los autores buscan un diálogo con toda la tradición escotista, en la cual Andreae es el primer representante.
Palabras clave
Referencias
FUENTES
A. ANDREAE, Quaestiones super XII libros Metaphysicorum Aristotelis (Venetiis [1473]).
A. ANDREAE, Quaestiones super tribus principiis rerum naturalium et formalitates (Paduae, 1475).
A. ANDREAE, Quaestiones subtilissimae super duodecim libros metaphysicae Aristotelis (Venetiis, s.n., 1481).
A. ANDREAE, [conuentualis franciscani, ex Aragoniae prouincia] ac Ioannis Scoti doctoris subtilis discipuli celeberrimi, In quatuor Sententiarum libros opus longe absolutissimum (Venetiis, apud Damianum Zenarum, 1578).
T. ANGELUTIUS, Quod metaphysica sint eadem, quae physica (Venetiis, apud Franciscum Zilettum, 1584).
M. ab AYALA, Dilucidarium quaestionum super quinque vniuersalia Porphyrij iuxta tres vias in scholis receptissimas (Garnatae, s.n., 1537).
A. BERGA, Dispu[tatio] de primo cognito (Augustae Taurinorum, Ex Offi cina Nicolai Beuilaque, 1573).
I. BRASAVOLA, Quaestionum vniuersalium Ioan. Duns Scoti expositio eruditissima (Venetiis, Apud Marcum Variscum, 1599).
I. CARRARUS SYRENUS, De subiecto primae philosophiae disputatio ad doctrinam Aristotelis candide dilucideque pertractata (Anselmus Giaccarellus, Bononiae, 1556).
I. L. CARTARIUS, Lectiones super Arist. proemio lib. de physico auditu (in aedibus Valentis Pannitij, Perusia, 1572).
Commentarii Collegii Conimbricensis... in Dialecticam Aristotelis (apud Bernardum Gualtherium, Coloniae Agrippinae, 1607).
Commentarii Collegii Conimbricensis Societatis Iesu, In Octo Libros Physicorum Aristotelis Stagiritae, Vol. 1 (Sumptibus Lazari Zetzneri, Coloniae, 1609).
L. DOMANINIUS, De diuina prouidentia siue gubernatione mundi tractatus absolutissimus. Et omni doctrina refertissimus (apud Hieronymum Discipulum, Veronae, 1596).
DUNS SCOTUS, Quaestiones super libros Metaphysicorum Aristotelis, ed. G. Etzkorn et al. (The Franciscan Institute, St. Bonaventure, 1997).
A. de FANTIS, Insigne formalitatum opus de mente Doctoris Subtilis (per Hieronymum Vitorem, Viennae Panoniae, 1517).
D. de FLANDRIA, Quaestiones in Commentaria Thomae de Aquino super Metaphysicis Aristotelis, (Petrus de Quarengis, Venetiis, 1499).
P. FONSECA, Commentariorum in libros Metaphysicorum Aristotelis, Tomus I (apud Franciscum Zanettum, Romae, 1577).
N. FRISCHILINUS, Priscianus vapulans. Comoedia lepida (Apud Bernhardum Iobinum, Argentorati, 1580).
H. GADIUS, Lectura in Quolibetum Ioannis Scoti (s.n., Bononiae, 1533).
P. DE GRASSIS, Enchiridion scholasticum contradictionum quotlibetalium Doctoris Subtilis (Venetia, 1544).
C. IAVELLI, In omnibus metaphysicae libris quaesita testualia metaphysicali modo determinata (apud Ioannem Mariam Bonellum, Venetiis, 1555).
C. IAVELLI, Super octo libros Aris. de phisico auditu questiones subtilissimae (apud Hieronymum Scotum, Venetiis, 1555).
I. MALAFOSSA, Super primum Senten. doctoris subtilis theologorum principis Ioannis Scoti exactissima enarratio absolutissimaque expositio (Gratiosus Perchacinus, Patavii, 1560).
I. MAROTTA, In Porphyrij Isagogen, siue quinque praedicabilia, dilucidissima ex omni classe… (apud Horatium Saluianum, Neapoli, 1590).
I. MAROTTA, Expositio, una cum Quaestionibus, in Praedicamenta Aristotelis (Ex Typographia Stelliola, Neapoli, 1599).
D. MASIUS, Metaphysica disputatio, de ente, et eius proprietatibus (apud viduam Petri Huete, Valentiae, 1587).
D. MASIUS, Commentariorum in Porphyrium et in vniuersam Aristotelis logicam, 2 vols. (sumptibus Conradi Butgenij, Coloniae, 1617).
M. A. MAZZARONI, Absolutissima disputatio de praedestinatione, et reprobatione (apud Petrumiacobum Petrutium, Perusiae, 1579).
P. de OÑA, Almae Florentissimae Complutensium Academiae, Commentaria vna cum Quaestionibus super vniuersam Aristotelis Logicam Magnam dicata (apud haeredes Ioannis Gratiani, Compluti, 1588).
M. QUALLE, Habes hic amanade lector textum Paruuli, quod aiunt, philosophie naturalis (Henricum Gran, Hagenawe, 1513).
J. PARREUDT, Textus veteris artis. s. Isagogarum Porphirii. predicamentorum Aristotelis simul cu[m] duobus libris perihermenias eiusdem (Henricum Gran, Hagenawe, 1501).
B. PERERIUS, De communibus omnium rerum principiis libri quindecim (Apud Thomam Brumennium, Parisiis, 1585).
F. PICCOLOMINI, Librorum ad scientiam de natura attinentium: partes quinque (apud Andreae Wecheli heredes, Francofurti, 1597).
R. RIPA, Commentaria, et quaestiones ad s. Thomae Aquinatis de ente, et essentia tractatatum (apud Aloysium Zannettum, Romae, 1598).
I. SÁNCHEZ SEDEÑO, Aristotelis Logica Magna variis et multiplicibus quaestionibus septem libris comprehensis elucidata (Ioannes Ferdinandus, Salmanticae, 1600).
M. SARRAUETII DE PETRA SANCTA, Quaestio de subjecto philosophiae naturalis contra scotistas (per Iacobum Mazochium, Romae, 1517).
S. SIMONIUS, Antischegkianorum liber unus, in quo ad objecta omnia Schegkij respondetur (apud Petrum Pernam, Basileae, 1570).
B. SPINA, Metaphysicales defensiones…, en D. Thomae Aquinatis In Metaphysicae Aristotelis, libros commentaria praeclarissima (apud Hieronymum Scotum, Venetiis, 1552).
F. SUAREZ, Metaphysicae Disputationes in quibus et Universa Naturalis Theologia Ordinate Traditur... (apud Io. Baptistam Colosinum, Venetiis, 1605).
F. SYLVESTER, Quaestiones eruditissimae in libros Physicorum (apud haeredes Antonij Bladij, Romae, 1576).
G. TAIAPETRA, Summa diuinarum ac naturalium diffi cilium quaestionum Romae in capitulo generali fratrum minorum (a Donino Pincio, Venetiis, 1506).
B. TOMITANUS, Logici, atq[ue] Philosophi nostrae aetatis eximi, Animaduersiones aliquot In Primum Librum Posteriorum Resolutoriorum (apud Iunctas, Venetiis, 1562).
A. TROMBETTA, Opus in Metaphysicam Arist[otelis] Padue in thomistas discussum (Venetie, 1504).
B. VGOLINI, De Sacramentis novae legis tabulae (Typis Ioannis Simbenei, Arimini, 1587).
A. a VERA CRUCE, Resolutio dialectica (Iohannes Baptista a Terranoua, Salmanticae, 1569).
N. VERNIE, Qu[a]estio de subjecto philosophi[a]e naturalis (expensis Luceantonii de Giunta, Venetiis, 1518).
T. de VIO, In predicabilia Porphyrii et Aristotelis predicamenta ac posteriorum analecticorum libros. Et super tractatum de ente et essentia Thomae Aquinatis commentaria (Lucas Antonius de Giunta, Venetiis, 1519).
G. ZERBIUS, Quaestiones metaphysicae (Johan de Nordlingen, Bononiae, 1482).
M. A. ZIMARA, Theoremata (apud Iunctas, Venetiis, 1563).
M. A. ZIMARA ed., Perspicacissimi speculatoris ac summi paripathetici Iohannis de Ianduno Questiones in duodecim libros metaphysice ad intentionem Aristotelis et magni commentatoris Auerrois subtilissime disputate (Octauiani Scoti, Venetiis, 1505).
BIBLIOGRAFÍA SECUNDARIA
C. A. ANDERSEN, Metaphysica secundum ethymon nominis dicitur scientia transcendens. On the Etymology of ‘metaphysica’ in the Scotist Tradition, “Medioevo” 34 (2009) 61-104.
C. A. ANDERSEN, The Quaestio de subiecto metaphysicae by Giacomino Malafossa from Barge (ca. 1481-1563). Edition of the Text, “Medioevo” 34 (2009) 427-474.
C. A. ANDERSEN, Metaphysik im Barockscotismus: Untersuchungen zum Metaphysikwerk des Bartholomaeus Mastrius. Mit Dokumentation der Metaphysik in der scotistischen Tradition ca. 1620-1750 (John Benjamins, Amsterdam, 2016).
C. A. ANDERSEN, Scotist Metaphysics in Mid-Sixteenth Century Padua. Giacomino Malafossa from Barge’s A Question on the Subject of Metaphysics, “Studia Neoaristotelica” 17/1 (2020) 69-107.
P. J. J. M. BAKKER, Fifteenth-Century Parisian Commentaries on Aristotle’s ‘Metaphysics’, en F. AMERINI y G. GALLUZZO (eds.), A Companion to the Latin Medieval Commentaries on Aristotle’s Metaphysics (Brill, Leiden, 2014) 575-629.
M. CABRÉ I DURAN, Antoni Andreu (ca. 1280-1335), comentador de la metafísica d’Aristòtil. Una reconstrucció de la univocitat del concepte d’ésser (UAB, Bellaterra, 2018), tesis doctoral inédita.
M. FORLIVESI, Quae in hac quaestione tradit Doctor videntur humanum ingenium superare. Scotus, Andres, Bonet, Zerbi, and Trombetta Confronting the Nature of Metaphysics, “Quaestio” 8 (2008) 219- 278.
E. P. MAHONEY, Philosophy and Science in Nicoletto Vernia and Agostino Nifo, en A. POPPI (ed.), Scienza e Filosofi a all’Università di Padova nel Quattrocento (Edizioni Lint, Padova-Trieste, 1983) 135-303.
L. MATHIEU, Dominique de Flandre (XVe Siècle) Sa Métaphysique (Vrin, Paris, 1942).
J. F. MEIRINHOS, Metaphysics and the modus multiplicandi scientias in the Questio perutilis de cuiuscumque scientie subiecto by Gomes of Lisbon (c. 1485-1492), en R. HOFMEISTER-PICH (ed.), New Essays on Metaphysics as Scientia Transcendens (FIDEM, Louvainla- Neuve, 2007) 321-341.
J. MENSA I VALLS, Antoni Andreu, mestre escotista: balanç d’un segle d’estudis (IEC, Barcelona, 2017).
C. P. D. MUÑOZ, Objetividad y ciencia en Cayetano. Una prefi guración de la Modernidad (Ril, Santiago de Chile, 2016).
A. POPPI, Lo scotista patavino Antonio Trombetta (1436-1517), “Il Santo” 2 (1962) 349-367.
A. POPPI, Causalità e infi nità nella scuola padovana dal 1480 al 1513 (Antenore, Padova, 1966).
A. POPPI, La fi losofi a nello studio francescano del Santo a Padova (Centro Studi Antoniani, Padova, 1989).
M. J. R. REBELO CORREIA, A Questio perutilis de cuiuscumque scientie subiecto, principaliter tamen naturalis philosophie de Frei Gomes de Lisboa – um escotista no Renascimento italiano (Tesis de disertación, Porto, 2015).
D. SCARAMUZZI, Il pensiero di Giovanni Duns Scoto nel mezzogiorno d’Italia (Collegio di San Antonio, Roma, 1927).
W. RISSE, Bibliographia philosophica vetus, Pars 2 Logica (Georg Olms, Hildesheim, 1998).
W. RISSE, Bibliographia philosophica vetus, Pars 3 Metaphysica (Georg Olms, Hildesheim, 1998).
Detalles
Detalles del artículo
CESIÓN DE DERECHOS
Al enviar el artículo para su evaluación y posterior publicación en la revista Anuario Filosófico, el AUTOR cede de manera exclusiva los derechos de comunicación pública, reproducción, distribución y venta para su explotación comercial a la Universidad de Navarra a través de su Servicio de Publicaciones, por el plazo máximo legal vigente -toda la vida del autor y setenta años después de su muerte o declaración de fallecimiento-, en cualquier país, y en cualquiera de las actuales y futuras modalidades de edición tanto en versión impresa como electrónica.
En el caso de que el artículo no fuera aceptado para su publicación, esta cesión de derechos decae con la comunicación de la negativa al AUTOR.
El AUTOR afirma que el artículo es inédito, que no ha sido enviado simultáneamente a otro medio de publicación y que los derechos no han sido cedidos de forma exclusiva con anterioridad. Se hace responsable frente a la Universidad de Navarra a través de su Servicio de Publicaciones de la autoría y originalidad de su obra, así como de todas las cargas pecuniarias que pudieran derivarse para Universidad de Navarra a través de su Servicio de Publicaciones, a favor de terceros con motivo de acciones, reclamaciones o conflictos derivados del incumplimiento de obligaciones por parte del AUTOR.